Gpedia:Houptsyte

Schwyzerdütsch

Grüezi, grüessech und willkomme uf der alemannische Gpedia! Di frei Enzyklopedi, wo alli chöi mitschaffe.

Artikel finde

Artikel nooch Kategorie:
Alli Kategorie • Bruuchtum • Ernährig • Geografi • Gschicht • Gsellschaft • Kunscht • Literatur • Musik • Natur • Person • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik • Verchehr • Wirtschaft • Wüsseschaft

Themeportal: Regionali Artikel Alemanne Alemannisch Bade Bade-Württebärg Basel Elsass Schwiiz Schwoba
Chunscht Geografi Gschicht Gsellschaft Literatur Musik Natur Politik Religion Sport Sproch Wüsseschaft

Sunschtigs: Artikelindex vo A bis Z • Bsunders glungne Artikle • Läsige Artikle • Artikel nooch Dialäkt • Audiouffnahme vo Artikel • Uffnahme vu Dialäktwerter • E Fabel in verschidni Dialäkt übersetze • Alemannischi Ortsnämme • Alemannischi Diernämme • Alemannischi Pflanzenämme

Di Alemannischi Gpedia

Di alemannischi Gpedia isch en Enzyklopedi i de Dialekt vom alemannische Sprachruum, also vo der Dütschschwyz, vom Elsass, vo Liechtestei, vo Oberbade, vom Schwabeland und vo Vorarlberg.

Die Enzyklopedi wachst dür di freiwilligi Hilf vo allne, wo öppis in irer Mundard wöi bytrage. Yträg chöi vo allne Bsuecher gschribe und gänderet werde. Alli si härzlich yglade mitzmache. Bringet eues Wüsse y und helfet eso mit, ds Alemannische z pflege, ufzwerte und z erhalte. Di erschte Schritt si ganz eifach!

Wer mir vo der Alemanische Gpedia si und was mir wei, findsch i üsem Profil.

D Inhält vor Gpedia dörfe frei kopiert und verbreitet werde.

Bis jetz häts bi der alemannische Gpedia 25.109 Artikle.

Artikel vor Wuche: Tichu

Tichu (uf Bärndütsch mängysch o Tychu) isch es Chaartespiu wo uursprünglech in Bärn isch entwicklet worde. Es wird normalerwyys z viert gspiut, es git aber o Wariante wo z dritt, z acht oder y angere Kombynatyone chöy gspiut wärde. Di klassyschy Wersyon mit vier Spiler isch auerdings mit Abstang am beliebtyschte. Ds Deck ungerscheidet sech grundsätzlech nume liecht vome Pokerdeck. D Chaarte wärde im Tichu y vier Farbe ungerteut - rot, blau, schwarz u grüen. Der Wärt vo de Chaarte geit vo zwöy bis Ass. Zudäm git's aber no vier Spezyaucharte: der Drache, der Föönyggs, der Hung u ds Mah-Jong (me seit dere Chaarte o der Nagu oder ds Eis). Uf di gnauy Bedütyg vo de Speziaucharte wird wyter unger no ygange.

Zersch müesse di vier Spiler y zwöy Tyyms yteut wärde. Iz wärde d Chaarte guet gmischlet u y d Mitty vom Tisch gleit. Am Chlapf nache ziet iz ei Spiler nachem angere je ei Chaarte, bis der Stapu furt isch. Ds Zyu vom Spiu isches, di eigete Chaarte us erschts los z wärde u derby müglechscht viu Pünkt z erzyle. Aber achtung! Me spiut im Tyym u muess geng o ufe Partner Rücksicht nää. Bevor das ds Spiu aber würklech cha losgaa, wird iz no gschupft. Bim Schupfe muess jede Spiler de Gägner und sym Partner e Chaarte gäh. Das macht me aber verdeckt, so dass niemer gseet, wely Chaarte das me verschupft het. Ersch wenn me säuber di besagte drü Chaarte het verschupft, darf me luege, was eim säuber gschupft isch worde. (…der ganz Artikel lese)

Früeneri Artikle vor Wuche:

Hesch gwüsst ...

Universität St. Galle

... dass d Universität St. Galle die gröscht wirtschaftswüsseschaftlichi Fakultät vom ganze dütschsprochige Ruum het?
... dass de FC Sanggalle aine vo de älteschte ufem Europäische Feschtland isch?
... dass de Apt Gozbert anne 818 vom Kaiser Ludwig en Urkunden überchoo, won em Chlooschter Sanggallen d Unabhängikeit garantiert hät?
... dass s Försteland früener au Aalti Landschaft ghaiise hät?
... dass d Trudi Gerster drei Generazioone vo Schwizer wäärend iirer Chindhäit as Määrliverzelere begläitet het?
... dass d Spleekapell ir Zyt baut worde isch, wo s im St. Galler Rhytal und im Seeztal zu viilne Peschtfäll cho isch?

Alemannischi Nachrichte:

23. Oktober 2018:
Darum heisst Butter bei uns Anke (Blick)
22. Oktober 2018:
Mundart-Profi aus dem Entlebuch: «Wichtig isch, dass mer d Wörter versteit» (Luzerner Zeitung)
«Herdöpfeldampf» (SRF)
Die „Schnapsidee“ schlägt ein (Südwestpresse)
20. Oktober 2018:
Hebel steht für unsere Sprache (Badische Zeitung)
18. Oktober 2018:
20 Jahre Poetry Slam in der Schweiz – live! (SRF Schnabelweid)
Azele Böle schele, wiä söllemer üsi Gschicht verzele? (SRF)
17. Oktober 2018:
«Äuä, henusode, ned jufle, ned täubele, nor ned überuttere» (SRF)

Meh Nachrichte uf Dialäkt-Neuigkeite

23. Oktober

0042 v. Chr.: In dr Schlacht bi Philippi verliere d Caesar-Attetäter Brutus un Cassius mit ihre Heer gege d Verbänd vum Triumvirat unter em Oktavian un em Marcus Antonius.
1796: Dr Schwyzer Bolitiker un Bundesrot Stefano Franscini (Bild) chunnt uf d Wält.
1955: Bi dr Volksabstimmig lähnt d Bevelkerig vum Saarbiet s Europäisch Saarstatut ab. In dr Folg dritt dr Minischterbresidänt Hoffmann zruck un s Saarland wird am 1. Jänner 1957 in d Bundesrepublik Dytschland yyglideret.
1958: Im franzesische Magazin Spirou vereffetligt dr Zaichner Peyo zum erschte Mol e Comic mit dr Schlimpf in ere Näberoll.