พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพงษาดิศรมหิป
| พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพงษาดิศรมหิป | |
|---|---|
| พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 4 พระองค์เจ้าชั้นเอก | |
 | |
| อธิบดีกรมพิพิธภัณฑ์ | |
| หม่อม | 7 คน |
| พระบุตร | 23 องค์ |
| ราชวงศ์ | จักรี |
| พระบิดา | พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว |
| พระมารดา | เจ้าจอมมารดาเที่ยง |
| ประสูติ | 27 สิงหาคม พ.ศ. 2404 |
| สิ้นพระชนม์ | 28 มกราคม พ.ศ. 2479 (74 ปี) |
ข้าราชการพลเรือนชั้นที่ 2 ระดับเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพงษาดิศรมหิป เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเที่ยง ทรงรับราชการในกรมพิพิธภัณฑ์และกรมชลประทาน เป็นต้น[1]
เนื้อหา
พระประวัติ
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพงษาดิศรมหิป มีพระนามเดิมว่า พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าไชยานุชิต พระราชโอรสพระองค์ที่ 55 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเที่ยง เมื่อวันอังคาร เดือน 9 แรม 6 ค่ำ ปีระกาตรีศก จ.ศ. 1223 ตรงกับวันที่ 27 สิงหาคม พ.ศ. 2404[2]
พระองค์เจ้าไชยานุชิต ทรงดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมพิพิธภัณฑ์พระองค์แรก เมื่อ พ.ศ. 2430 ภายหลังจากที่ยกฐานะเป็นกรมหนึ่งในกระทรวงธรรมการ ทรงรับราชการกรมชลประทาน ทรงอำนวยการขุดคลอง ตั้งแต่คลองสิบสี่ ถึงคลองยี่สิบเอ็ด ในจังหวัดฉะเชิงเทรา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาขึ้นเป็น พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นพงษาดิศรมหิป ทรงศักดินา 15000 เมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2441[3] ต่อมาวันที่ 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงเปลี่ยนคำนำพระนามเป็นพระเจ้าบรมวงษ์เธอ[4]
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพงษาดิศรมหิป สิ้นพระชนม์ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร เมื่อวันอังคาร ขึ้น 5 ค่ำ เดือน 3 ปีกุนสัปตศก จ.ศ. 1297 ตรงกับวันที่ 28 มกราคม พ.ศ. 2478 (ปัจจุบันคือ พ.ศ. 2479) สิริพระชันษา 74 ปี พระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุวัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร เมื่อวันที่ 27 มกราคม พ.ศ. 2479 (ปัจจุบันคือ พ.ศ. 2480)[5]
พระโอรสและธิดา
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพงษาดิศรมหิป มีหม่อม 7 คน ได้แก่
- หม่อมเอี่ยม ชยางกูร ณ อยุธยา
- หม่อมบัว ชยางกูร ณ อยุธยา
- หม่อมพร้อม ชยางกูร ณ อยุธยา
- หม่อมละม้าย ชยางกูร ณ อยุธยา
- หม่อมถม ชยางกูร ณ อยุธยา
- หม่อมศรี ชยางกูร ณ อยุธยา (สกุลเดิม บุญยมาลิก)
- หม่อมแหวนศุลี ชยางกูร ณ อยุธยา (สกุลเดิม บุญยมาลิก)
มีพระโอรส 15 องค์ และมีพระธิดา 8 องค์ รวม 23 องค์ ได้แก่
| ลำดับ | พระรูปและพระนาม | เพศ | พระมารดา | ประสูติ | สิ้นชีพิตักษัย | สวามี/ชายาและหม่อม |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  |
ช. | หม่อมเอี่ยม ชยางกูร ณ อยุธยา | 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2424[6] | 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2498 | หม่อมเจ้าผุดผ่องพรรณ ชยางกูร หม่อมเนื่อง หม่อมเชื้อ |
| 2 |  |
ช. | หม่อมเอี่ยม ชยางกูร ณ อยุธยา | 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2430[6] | 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2512 | หม่อมเจ้าเฉลียววรรณมาลา หม่อมศิลา |
| 3 |  |
ญ. | หม่อมบัว ชยางกูร ณ อยุธยา | 26 มกราคม พ.ศ. 2435[6] | 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2508 | |
| 4 |  |
ญ. | หม่อมพร้อม ชยางกูร ณ อยุธยา | 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2436[6] | พ.ศ. 2508 | หม่อมเจ้าสฤษดิเดช ชยางกูร |
| 5 |  |
ญ. | หม่อมพร้อม ชยางกูร ณ อยุธยา | พ.ศ. 2437 | พ.ศ. 2464 | |
| 6 |  |
ช. | หม่อมละม้าย ชยางกูร ณ อยุธยา | 6 ธันวาคม พ.ศ. 2439[6] | 1 เมษายน พ.ศ. 2518 | หม่อมน้อมสิริ |
| 7 | |
ญ. | หม่อมพร้อม ชยางกูร ณ อยุธยา | 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2440[6] | พ.ศ. 2523 | เพิ่ม วณิกสัมบัน |
| 8 |  |
ช. | หม่อมละม้าย ชยางกูร ณ อยุธยา | 20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2443[6] | 21 ตุลาคม พ.ศ. 2534 | หม่อมเจริญศรี |
| 9 |  |
ช. | หม่อมละม้าย ชยางกูร ณ อยุธยา | 10 ธันวาคม พ.ศ. 2444[6] | 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2493 | หม่อมฉอ้อน |
| 10 | |
ช. | ไม่มีข้อมูล | ไม่มีข้อมูล | 11 มิถุนายน พ.ศ. 2446 | |
| 11 |  |
ช. | หม่อมละม้าย ชยางกูร ณ อยุธยา | 4 ตุลาคม พ.ศ. 2446[6] | 2 กันยายน พ.ศ. 2518 | หม่อมเจ้าอุบลเกษร หม่อมลมูล |
| 12 | |
ญ. | หม่อมถม ชยางกูร ณ อยุธยา | 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2450[6] | 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2538 | ขุนสมบูรณ์ยุทธศิลป์ (สมบูรณ์ ศิริเวทิน) |
| 13 |  |
ช. | หม่อมถม ชยางกูร ณ อยุธยา | 19 เมษายน พ.ศ. 2452[6] | 19 สิงหาคม พ.ศ. 2530 | หม่อมแมรี หม่อมละไม |
| 14 | |
ญ. | หม่อมถม ชยางกูร ณ อยุธยา | 10 เมษายน พ.ศ. 2454[6] | 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2532 | ขุนประทนคดี |
| 15 |  |
ญ. | หม่อมถม ชยางกูร ณ อยุธยา | 21 สิงหาคม พ.ศ. 2455[6] | 20 กันยายน พ.ศ. 2524 | หม่อมเจ้าอุรคินทร์ จันทรทัต |
| 16 | |
ช. | หม่อมถม ชยางกูร ณ อยุธยา | 20 มีนาคม พ.ศ. 2458[6] | 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2469 | |
| 17 | |
ช. | หม่อมศรี ชยางกูร ณ อยุธยา | 27 มกราคม พ.ศ. 2463[6] | 5 ธันวาคม พ.ศ. 2534 | หม่อมเสงี่ยม หม่อมปลิว |
| 18 | |
ช. | หม่อมศรี ชยางกูร ณ อยุธยา | 22 มกราคม พ.ศ. 2465[6] | 1 ตุลาคม พ.ศ. 2508 | หม่อมรจิต |
| 19 |  |
ช. | หม่อมแหวนศุลี ชยางกูร ณ อยุธยา | 30 เมษายน พ.ศ. 2467[6] | ยังมีชนม์ชีพ | หม่อมชมชื่น |
| 20 | |
ช. | หม่อมศรี ชยางกูร ณ อยุธยา | 8 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2471 | เมษายน พ.ศ. 2558 | หม่อมชูศรี |
| 21 |  |
ญ. | หม่อมแหวนศุลี ชยางกูร ณ อยุธยา | 1 มิถุนายน พ.ศ. 2473 | ยังมีชนม์ชีพ | |
| 22 |  |
ช. | หม่อมแหวนศุลี ชยางกูร ณ อยุธยา | 10 มกราคม พ.ศ. 2476 | ยังมีชนม์ชีพ | หม่อมจรุงใจ |
| 23 | |
ช. | ไม่มีข้อมูล | ไม่มีข้อมูล | ไม่มีข้อมูล |
สถานที่และสิ่งสืบเนื่องด้วยพระนาม
- คลองพระองค์เจ้าไชยานุชิต
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 212 หรือ ถนนชยางกูร (ถวายเกียรติแด่หม่อมเจ้าวิเศษศักดิ์ ชยางกูร)
พระเกียรติยศ
| ธรรมเนียมพระยศของ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพงษาดิศรมหิป | |
|---|---|
 ธงประจำพระอิสริยยศ | |
| การทูล | ใต้ฝ่าพระบาท |
| การแทนตน | ข้าพระพุทธเจ้า |
| การขานรับ | พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ |
พระอิสริยยศ
- พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าไชยานุชิต (27 สิงหาคม พ.ศ. 2404 – 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411)
- พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าไชยานุชิต (1 ตุลาคม พ.ศ. 2411 – 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2441)
- พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นพงษาดิศรมหิป (11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2441 – 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพงษาดิศรมหิป (23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 – 28 มกราคม พ.ศ. 2478(2479))
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
- พ.ศ. 2441 -
เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ (ม.จ.ก.) (ฝ่ายหน้า)[7]
_ribbon.svg){kind=small}
พงศาวดี
| พงศาวดีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพงษาดิศรมหิป[8] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
อ้างอิง
- เชิงอรรถ
- ↑ "ประกาศกรมราชเลขานุการ เรื่อง พระราชทานนามสกุล สำหรับสืบเชื้อพระวงศ์ พระเจ้าบรมวงศ์เธอชั้น ๔" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 32 (0 ง): 137. 18 เมษายน พ.ศ. 2458. สืบค้นเมื่อ 26 สิงหาคม พ.ศ. 2561.
- ↑ ราชสกุลวงศ์, หน้า 69
- ↑ "พระบรมราชโองการ ประกาศ ในการพระราชทาน พระสุพรรณบัตร" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 15 (33): 341–342. 13 พฤศจิกายน ร.ศ. 117. สืบค้นเมื่อ 26 สิงหาคม พ.ศ. 2561.
- ↑ "พระบรมราชโองการ ประกาศ คำนำพระนามพระบรมวงษานุวงษ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 15 (27): 1. 30 ตุลาคม ร.ศ. 129. สืบค้นเมื่อ 26 สิงหาคม พ.ศ. 2561.
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, หมายกำหนดการ ที่ 15/2479 พระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุวัดเทพศิรินทราวาส พุทธศักราช 2479 เล่ม 53, ตอน 0 ง, 17 มกราคม พ.ศ. 2479, หน้า 2640
- ↑ 6.00 6.01 6.02 6.03 6.04 6.05 6.06 6.07 6.08 6.09 6.10 6.11 6.12 6.13 6.14 6.15 6.16 นราธิปประพันธ์พงศ์, กรมพระ, 2404-2474, ผู้รวบรวม. บาญชีมหามกุฏราชสันตติวงศ์ พุทธศก 2468 พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ทรงรวบรวม. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, พ.ศ. 2468. 167 หน้า.
- ↑ http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2441/033/343.PDF
- ↑ ข้อมูลโดยสังเขปหม่อมราชวงศ์ศุภดิศ ดิศกุล - ราชสกุลสายพระยาอัพภันตริกามาตย์ (ดิศ โรจนดิศ)
- ↑ ธงทอง จันทรางศุ. ในกำแพงแก้ว. กรุงเทพฯ : เอส.ซี.พริ้นท์แอนด์แพค, พิมพ์ครั้งที่ 2 พ.ศ. 2550, หน้า 113
- บรรณานุกรม
- สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. ราชสกุลวงศ์. พิมพ์ครั้งที่ 14, กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร, 2554. 296 หน้า. หน้า 69. ISBN 978-974-417-594-6
- Jeffy Finestone. 2542. สมุดพระรูป พระราชโอรส พระราชธิดา พระราชนัดดาใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. ปรียนันทนา รังสิต,ม.ร.ว. โลมาโฮลดิ้ง
แหล่งข้อมูลอื่น
| ||||||||||||||
.svg)
