พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นราชศักดิ์สโมสร

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นราชศักดิ์สโมสร
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 4
หม่อม	หม่อมวาศน์ กมลาสน์ ณ อยุธยา หม่อมส้มจีน กมลาสน์ ณ อยุธยา หม่อมไป๋ กมลาสน์ ณ อยุธยา
พระบุตร	27 พระองค์
ราชวงศ์	ราชวงศ์จักรี
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาเที่ยง ในรัชกาลที่ 4
ประสูติ	3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2399
สิ้นพระชนม์	13 พฤศจิกายน พ.ศ. 2474 (75 ปี)

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นราชศักดิ์สโมสร มีพระนามเดิมว่า พระองค์เจ้ากมลาสน์เลอสรรค์ เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 27 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเที่ยง ประสูติเมื่อวันจันทร์ เดือน 12 ขึ้น 6 ค่ำ ปีมะโรงอัฐศก จ.ศ. 1218 ตรงกับวันที่ 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2399

พระองค์ทรงรับราชการในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ 100 ปี เมื่อ พ.ศ. 2425 พระองค์เจ้ากมลาสน์เลอสรรค์ ทรงรับหน้าที่ซ่อมปรับปรุงเครื่องประดับประดา เครื่องศิลา กระถางต้นไม้ ประดับพระอารามวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาพระองค์เจ้ากมลาสน์เลอสรรค์ ทรงกรมเป็น กรมหมื่นราชศักดิ์สโมสร กำกับราชการกรมช่างหล่อ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นราชศักดิ์สโมสร ทรงประทับอยู่ที่วัง บริเวณสี่กั๊กพระยาศรี ใกล้โรงพักสำราญราษฎร์ และสิ้นพระชนม์ในสมัยรัชกาลที่ 7 เมื่อวันศุกร์ เดือน 12 ขึ้น 4 ค่ำ ปีมะแม ตรีศก จ.ศ. 1293 ตรงกับวันที่ 13 พฤศจิกายน พ.ศ. 2474 พระชันษาได้ 75 ปี มีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพเมื่อวันที่ 16 มีนาคม พ.ศ. 2476 ณ พระเมรุ วัดเทพศิรินทราวาส

พระโอรสและพระธิดา

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นราชศักดิ์สโมสร ทรงเป็นต้นราชสกุลกมลาสน์ มีหม่อมที่ปรากฏนาม 3 ท่าน ได้แก่

1. หม่อมวาศน์ (สกุลเดิม: คชเสนี) ธิดาขุนพราหมณ์
2. หม่อมส้มจีน
3. หม่อมไป๋

โดยมีพระโอรสธิดารวมทั้งหมด 27 พระองค์ เป็นชาย 14 พระองค์ และหญิง 13 พระองค์

พระรูป	พระนาม	หม่อมมารดา	ประสูติ	สิ้นชีพิตักษัย	คู่สมรส
	1. หม่อมเจ้าหญิงทิพาภา		พ.ศ. 2422	22 สิงหาคม 2463
	2. หม่อมเจ้าสุรเชษฐพงษ์		พ.ศ. 2423	พ.ศ. 2463
	3. หม่อมเจ้ามัณฑารพ กมลาศน์	ที่ 1 ในหม่อมวาศน์	14 พฤศจิกายน 2425	2 พฤศจิกายน 2481
	4. หม่อมเจ้าฉลาดลบเลอสรร กมลาศน์	ที่ 2 ในหม่อมวาศน์	24 พฤษภาคม 2428	29 พฤษภาคม 2503
	5. หม่อมเจ้าชาย (ไม่ปรากฏพระนาม)		พฤษภาคม 2428	ตุลาคม 2429
	6. หม่อมเจ้าหญิง (ไม่ปรากฏพระนาม)		พฤษภาคม 2429	ตุลาคม 2431
	7. หม่อมเจ้าหญิงกลาง		พ.ศ. 2429	14 ธันวาคม 2433
	8. หม่อมเจ้าหญิงเฉลียววรรณมาลา	ที่ 3 ในหม่อมวาศน์	พ.ศ. 2430	8 กุมภาพันธ์ 2462	หม่อมเจ้าวิเศษศักดิ์ ชยางกูร
	9. หม่อมเจ้าหญิงดัชนี		10 ตุลาคม 2431	11 พฤษภาคม 2511
	10. หม่อมเจ้าหญิงเล็ก		ตุลาคม 2431	พฤศจิกายน 2432
	11. หม่อมเจ้าชาย (ไม่ปรากฏพระนาม)		ไม่ทราบปี	ไม่ทราบปี
	12. หม่อมเจ้าหญิง (ไม่ปรากฏพระนาม)		ไม่ทราบปี	ไม่ทราบปี
	13. หม่อมเจ้าหญิงฉวีประภา	ที่ 1 ในหม่อมไป๋	8 พฤศจิกายน 2432	30 กันยายน 2519
	14. หม่อมเจ้านภมณี กมลาศน์	ที่ 2 ในหม่อมไป๋	7 มีนาคม 2433	9 กรกฎาคม 2528
	15. หม่อมเจ้าศุขปรารภ กมลาศน์	ที่ 4 ในหม่อมวาศน์	1 สิงหาคม 2433	5 ตุลาคม 2500	หม่อมหลวงวงษ์ (กุญชร)
	16. หม่อมเจ้าพรปรีชา กมลาศน์	หม่อมส้มจีน	19 พฤศจิกายน 2434	9 มีนาคม 2503	หม่อมลมุล
	17. หม่อมเจ้าส้มจีน		พ.ศ. 2434	ไม่ทราบปี
	18. หม่อมเจ้าธาดาพันธ์	ที่ 3 ในหม่อมไป๋	22 มกราคม 2435	พ.ศ. 2476	หม่อมอรชร (จาตุรงคกุล)
	19. หม่อมเจ้ากลั่นแก้วสินธุ์		29 มกราคม 2436	พ.ศ. 2506	หม่อมบุญรอด
	20. หม่อมเจ้าหญิงถวิลวิถาร	ที่ 5 ในหม่อมวาศน์	24 กุมภาพันธ์ 2436	4 เมษายน 2510
	21. หม่อมเจ้าชาย (ไม่ปรากฏพระนาม)		พ.ศ. 2438	พ.ศ. 2447
	22. หม่อมเจ้าปฏิภาณว่อง		21 สิงหาคม 2439	พ.ศ. 2506
	23. หม่อมเจ้าถ่องวิทยา		12 ตุลาคม 2439	พฤษภาคม 2506
	24. หม่อมเจ้าเตี้ย		พ.ศ. 2441	ไม่ทราบปี
	25. หม่อมเจ้าหญิงบุญญราษี		24 กันยายน 2444	28 ธันวาคม 2534
	26. หม่อมเจ้าปรีชาพล		26 กรกฎาคม 2448	พ.ศ. 2506	หม่อมวิศิษฐ์ศรี (สิงหเสนี)
	27. หม่อมเจ้าหญิง (ไม่ปรากฏพระนาม)		พ.ศ. 2448	ไม่ทราบปี

พระเกียรติยศ

พระอิสริยยศ

• พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้ากมลาสน์เลอสรรค์ (3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2399 - 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411)
• พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้ากมลาสน์เลอสรรค์ (1 ตุลาคม พ.ศ. 2411 - พ.ศ. 2426)
• พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นราชศักดิ์สโมสร (พ.ศ. 2426 - 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453)
• พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นราชศักดิ์สโมสร (23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 - ปัจจุบัน)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ (ม.จ.ก.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2470 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้น 3 ตริตาภรณ์มงกุฎไทย (ต.ม.)
• พ.ศ. 2447 - เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4 ชั้นที่ 2 (ม.ป.ร.2)
• พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 2 (ว.ป.ร.2)
• พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 2 (ป.ป.ร.2)
• พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)

อ้างอิง

• Jeffy Finestone. 2542. สมุดพระรูป พระราชโอรส พระราชธิดา พระราชนัดาใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. ปรียนันทนา รังสิต,ม.ร.ว. โลมาโฮลดิ้ง

แหล่งข้อมูลอื่น

• Siam Chronicle