Etaazuunii
Etaazuunii kɛna ajɛya sakiyɛ kɩkpɛndɩɣ. Ɛlɛ Etaazuunii wɛna Amerika nɛ kɩ-hayɩ kɩŋ. Ajɛya nɩɩnɩwa kpɛndɩna kpɛm nɛ payaɣ se Etaazuunii. Ɖɔɖɔ lɛ ajɛya cikpena nayɛ wɛ 48 nɛ amalɩna nɩnɩwa lɛɛna. Ajɛya anɛ, awɛ Atlantiki teŋgu nɛ kɩ-wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa nɛ kɩ-wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa lɛ, Pasifiki teŋgu. Hayɩ kɩŋ lɛ, Kanadaa ɛjaɖɛ piyele Mekisiki ñɛwɛna hadɛ kiŋ. Ajɛya nayɛ ñɔtɩna Etaazuunii ɛlɛ afɛyɩ kamaɣ yɔɔ; ana lɛ: Alaskaa (Kanadaa nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa) nɛ awayɩ Pasifiki hɛkʊ nɛ hɛkʊ.
Pɩcɔ nɛ Eerɔpɩ ñɩma woki Etaazuunii tɛtʊ taa nɛ pakpacayʊ-ɖɩ lɛ, ɛyaa nabɩyɛ, Ameerɩndɩyɩŋwaa mba palɩna Eraazi yɔ paatɛma wɛʊ peeɖe pɩlabɩ ɛzɩ pɩnzɩ 1 5000 mbʊ yɔ yɔ. Eerɔpɩ mba tɛ Etaazuunii kpacayʊʊ paɣzɩ ɛzaɩ pɩnzɩ mɩnɩʊwaa hiu nɛ looɖo yɔ. Pɩtaakɛ Eerɔpɩ ɛyaa ɖeke ɛlɛ Krandɩ-Pretaañɩ mba ɖʊ ɖɔɖɔ pe-nesi ɖomaɣaɣ fenaɣ 14 wiye pɩnaɣ 1607. Mbʊ yebina nɛ you ñapaazɩ nɛ kɩsɩɩna hasɩ yaɖɛ fenaɣ kɩyakʊ naanza pɩnaɣ 1775 wiye lɛ, Etaazuunii mʊ kɩ-tɩ yɔɔ wɛʊ. Keteŋa kpeekpe taa lɛ, Etaazuunii lɛɣna mʊʊ kɩ-tɩ yɔɔ wɛʊ.
Tɛtʊ sɔsɔyʊ payaɣ se Washington Peeɖe ɛjaɖɛ ñʊʊdʊ yɔ Ɖajaa Joe Biden nɛ ɛnʊ kɛna peeɖe ñʊŋ tɩna 46 tʊ nɛ ɛ-tɛɛ tʊ yɔ Kamala Harris.
Ki-kiɖe
Caanaʊ tɔm
Pɔcɔ Christoph Colomb fɛyɩɣ nɩŋgbaŋaɣ (pʊcɔ pɩnaɣ 1492 talɩ)
Yomiye taa alɩwaatʊ(1492-1775)
Yomiye taa lɩʊ nɛ paɣtʊ kɩfatʊ(1775-1800)
Wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ tɛtʊ ̃nɩnʊʊ nɛ ̃nɩɣtʊ lubu nɛ yomiye taa lɩʊ (1800-1917)
Yoŋ yeba nɛ patɩlɩ ki-ɖoŋ(1917-1991)
Sɔnɔdaa alɩwaatʊ(1991-2016)
Politiki
Kewiyisi nɛ ajɛya
Kɩ-ɖɩwɛyɛ
Mbʊ patɩlɩɣna-kʊ yɔ
Kɩ-hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ
Ɖenɖe ɛyaa wɛɛ yɔ
Ajɛya lɛɛna yɔɔ politiki
Sɔɔjɛɛtʊ ɖoŋ
Tɔsʊʊ
Mbʊ pʊwɛɛ yɔ
Tɔsʊʊ politiki
Samaɣ
Samaɣ yɔɔ kandayʊʊ
Samaɣ ñʋʋ tɩlʋʋ
Pɩnaɣ 2015 ñɩŋa taa lɛ, Etaazunii samaɣ kɩkpɛnda 320 miliiyɔɔ.[1]
Lɛɣtʊ nɛ sɔnzɩ
Lɛɣtʊ nɛ tɩlɩtʊ
Takayɩsɩ nɛ filosofii
Nesi tɛɛ tʊma
Kuduyuŋ maʊ
Minziiki nɛ aleɣya
Tɩzʊʊ tʊmɩyɛ
Ɛsɔ nʊmɔʊ
Sɩpɔɔrɩ
Kazandʊ nɛ avema kɩhɛza
Kʋnʋmɩŋ
Ɛyaa sɔsaa
Anjaʊ ŋgʊ pasɩŋna-kʊ yɔ
Ki-nimaɣ
Takayɩhayʊʊ tɛɛ tɔm nɛ tɩ-ɖɩnayɛ
ɩcɔna ɖɔɖɔ
Takayɩsɩ
Tɔm lɛɛtʊ
Awayɩ kpasɩ
Aperçu des références
- ↑ Modèle:En Current Population Clock - U.S. Census Bureau. Pakalʋʋ samaɣ ñʋʋ paa cɛcɛyaɣ ŋga ka-taa.